Kuzey Kafkasya’nın, Adıge halkının gür sesi, Amerika Çerkes Hayır Derneği’nin efsane başkanı Kadir Natho 94 yaşında hakka yürüdü.
Çerkes Derneklerinin bir şekilde yönetimlerinde görev alanların, ya bizzat tanıdıklarını ya da ismini mutlaka duydukları bir isimdi Kadir Amca. Kendisiyle yüz yüze tanışma şerefine nail olduğum Natho Kadir’e, kendisinin de tasvibiyle Kadir Amca diye hitap ediyordum.
1978’li yıllarda İstanbul’da “ Kuzey Kafkasya” dergisinin yazı işleri müdürlüğünü üstlendiğimde, kendisi ile mektuplaşmıştım. O zamanlar ,Fahri Huaj abiden öğrendiğim adıge diliyle okuma yazmanın pratiğini ,Kadir Amcaya yazdığım mektuplarla geliştirmeye çalışmıştım. Bozuk imlayla yazdığım mektupları, Kadir Natho’nun takdir edişi beni çok kamçılamıştı.
Natho Kadir (1927- 7 Ocak 2021) ,ABD’ye giden bütün Çerkeslerin istisnasız olarak ziyaret ettiği bir isimdi. Oraya gidip te, Natho Kadirin evinde kalmayan, ya da yemeğini yiyip çayını içmeyen kimse yoktu.
“Çerkesya’dan Amerika’ya” adıyla kitaplaştırdığı 700 sayfalık anılarını İngilizce yazmış, bu kitap daha sonra Türkçe’ye de çevrilmişti. Kadir Amca, ilkokul mezunu olarak gittiği Amerikada, otuz yaşından sonra İngilizce öğrenmiş, ortaokul,lise ve üniversite bitirmiş bir insandı.
Bütün ömrü yazmakla geçti. Newyork’ta satın aldığı matbada davetiye,broşür,kartvizit gibi şeyler basan Natho Kadir ,burada daha sonra Circasian Star (Kafkasya Yıldızı ) adlı gazete de çıkarmıştı.
Kadir Amcayı yazıyla ifade etmek çok zor. Kendisi hayatını anlattığı 700 sayfalık kitabında hatıralarının çok azını anlattığını biliyorum. Kendisiyle çok uzun süreli olmasa bile birkaç kez bir araya gelme bahtiyarlığına eriştim. 700 sayfalık kitabında anıları arasında bir iki cümleyle bile olsa adımdan bahsetmesi beni fazlasıyla onurlandırdı.
Kadir Natho’nun Chivi Yazıları yayınlarından çıkan ÇERKESYA’DAN AMERİKAYA, Ömer Aytek Kurmel tarafından Türkçeye çevriler ÇERKESLER adlı kitabi KAFDAV yayınları arasından çıkmıştır .
İşin ilginç yanı ,700 sayfalık kitabı 2017 yılında almama rağmen, tam olarak okuma imkanım olmamıştı. İndexinden bakarak bazı kısımları okumuştum.
Pandemi dolayısıyla kitap okumaya ağırlık verdiğimde, bir hafta önce Kadir Natho’nun hatıralarını anlattığı kitabı okumaya başlamıştım. İlginç bir tevafuk olarak onun hayatına yoğunlaşmıştım. Kitabın son yirmi sayfasındaydım.
Akşam yatmadan önce ,ABD kongre binasının işgal haberlerini izledim. O sırada Kadir Amca aklıma geldi. Gece yattığımda rüyama girdi . Çok güzeldi. Yine hararetli olarak kalabalık bir guruba çerkesçe olarak bir şeyler anlatıyordu.
Sabah uyandığımda sosyal medyadan vefat haberini aldım. Bir anda gözlerim doldu. Altı yaşında açlıktan ölüm sınırına gelen, ailesinin ot kökü kaynatarak hayatta kalmaya çalıştığı yılar… Kızıllarla, Almanların arasında ateş hattında kalan evleri… Evin içinde serseri kurşunla alnından vurulan annesi… Günlerce süren çatışmada , pencereden annesinin bedenini alarak evlerinin arkasında kazdığı mezara gömen 15 yaşındaki adam…
Drau katliamından kurtuluş… Avrupa’da defalarca ölümün kıyısından dönüş… Ürdün yılları, ABD’de büyük bir azimle hayata tutunma… Çerkes davasının dünyada en önemli ismi haline gelme süreci; bunların hepsi sanki ben yaşamışım gibi gözlerimin önünden geçti.
Rabbim, onu dünya hayatında büyük acılarla imtihan etti. O, büyük bir sabırla bu imtihanları geçti. Sakin, sabırlı hiç yükseltmediği sesiyle insanların saygısını kazandı.
Ürdünlü eşi Suat yengemize başsağlığı ve sabırlar diliyorum. Kadir Amca hacca gitmiş inançlı bir Müslümandı. Bizim ona yapabileceğimiz en önemli şey, ruhuna Fatihalar göndermektir.
Seni unutmayacağız. Rabbim mekânını cennet kılsın KADİR AMCA.
