Kuzey Osetya‘nın Beslan şehrinde, teröristler tarafından rehin alınan masum çocukları kurtarmak için çırpınan bir adamı yakından tanıtmak istiyorum.
Ruslan Auşev, Kuzey Kafkasya tarihinde adından bahsedilmesi gereken müstesna bir liderdir. Bu olayı vesile kılarak yakın tarih çalışmamız içinde objektifimizi Ruslan Auşev üzerine çeviriyoruz.
Ruslan Auşev de Dudayev gibi Sovyet ordusunda istikbali parlak bir generaldi. Sovyetler Birliği’nin dağılması sürecinde o da içinden çıktığı İnguş halkına hizmet etmek için göreve talip oldu .
Sovyetler Birliği zamanında Çeçen-İnguş Cumhuriyeti olarak anılan cumhuriyette İnguşlar ayrı bir yönetim talep etti. Ruslan Auşev’in Çeçenistan’dan ayrılma talebi, kesinlikle düşmanca bir söyleme dayanmıyordu.
Auşev’in Çeçenistan’dan ayrılma talebi Rus parlamentosundan da büyük destek buldu. Ruslar bu ayrılıktan büyük bir kargaşa, hatta çatışma bekliyorlardı. İnguş Cumhuriyeti’nin kurulma kararı 4 Haziran 1992 yılında yürürlüğe girdi.
İnguş Cumhuriyeti’nin ilan edilmesiyle Çeçenler ile İnguşlar arasında çıkacak çatışmayı ellerini ovuşturarak bekleyenler büyük hayal kırıklığına uğradılar. Çeçenistan Devlet Başkanı Dudayev ile kurulan yeni cumhuriyete devlet başkanı seçilen Auşev masaya oturarak iki medeni insan olarak anlaştılar. Hatta itilaflı sınır bölgesindeki üç köyün İnguşlara verilmesi için Çeçenler fedakarlıkta bile bulundular.
Ruslan Auşev göreve gelir gelmez ikinci bir provokasyonla karşılaştı. Kuzey Osetya’nın Prigarodni bölgesi yüzünden patlak veren Oset -İnguş çatışmasını soğukkanlılıkla yatıştırdı. Prigarodni 1944 yılına kadar İnguş toprağıydı. Orada İnguşlar yaşıyorlardı. İnguşlar 1944 yılında sürgüne gönderilince o bölgeye güney Osetya’nın verimsiz topraklarından getirilen Osetler yerleştirildi ve bölge Osetya’ya bağlanmıştı.
İnguşlar 1957 yılında sürgünden döndükleri zaman eski topraklarında Osetleri oturur buldular .Bu yerleşimde Osetlerin de günahı yoktu. Stalin onları alarak bu topraklara yerleştirmişti. İnguşlar komünist sistem içinde, mülkiyetin olmadığı bir ortamda, hak iddiasında bulunamadılar.
Sovyetler Birliği çökünce, geçmişte atılan ve elli yıl sonra yeşeren fitne tohumları sayesinde, Osetlerle İnguşlar karşı karşıya getirildiler.Yüzlerce masum insanın kanının akması Ruslan Auşev’in soğukkanlı politikası sayesinde önlendi.
Çeçenistan ile dostça ayrılan Ruslan Auşev, 3600 km kare toprağı 480.000 nüfusuyla İnguşetya’nın devlet başkanı oldu. Doğru düzgün hiçbir kurumu olmayan, üniversitesi, sağlık kurumu ,daha doğrusu devlet teşkilatı için hiçbir ünitesi olmayan İnguşetya’yı Ruslan Auşev yeniden inşa etti. Magas adında yeni bir başkent oluşturdu.
Cumhuriyette büyük bir kalkınma hamlesi başlattı. Üniversiteler kurdu, eğitim ve sağlık işlerine önem verdi. Sağlam bir altyapı oluşturdu. Daha da ilginci Rusya Federasyonu Anayasasına aykırı olmasına rağmen, hukuk sisteminde değişiklikler yaparak, örfi hukukun anayasada yeralması gerektiğini söyledi. Ruslan Auşev çizgi dışı davranışlarıyla hep gündemde oldu.
Rusya Federasyonu’nun en küçük cumhuriyetinin devlet başkanı olmasına rağmen, bütün ülkede tanınan bir isim oldu. Kuzey Kafkasya’da bulunan cumhuriyetlerin yöneticileri de dahil olmak üzere Ruslan Auşev halk tarafından çok sevildi. Bunun sebebi özü sözü bir insan olmasıydı. Ruslan Auşev sözlerini politikaya kaçmadan direk olarak söyleyebilen bir insandı.
1994 yılında Çeçen-Rus savaşının patlamasına günler kala, Kuzey Kafkasya cumhuriyetlerinin yöneticilerinin bir kısmı Rus ordusunun Çeçenistan’a girmesini can-ı gönülden desteklerken, Ruslan Auşev Rus kanallarının canlı yayınına çıkarak “Çeçenistan’ı işgale gidecek tek bir Rus askeri İnguşetya topraklarından geçemez” diye kükremişti.
Ruslan Auşev, Çeçenistan’a giren Rus ordularına karşı en sert eleştiriyi yapan liderdir. Savaş süresince gerek Dudayev,gerekse Mashadov gibi liderlerle ilişkisini hiç kesmedi. Çeçenistan’da savaş mağduru olmuş mültecilere kapılarını açtı. Onlara elinden geldiğince yardımda bulundu. Mülteci kamplarını bizzat ziyaret ederek onlara moral desteğinde bulundu.
Ruslan Auşev bunları yaparken,hassas bir dengeyi de beraberinde yürütüyordu. İnguşetya’yı savaştan uzak tutmak için elinden gelen çabayı sarf ediyordu. I. Çeçen savaşının kazanılmasında Ruslan Auşev’in İnguşetya’sının Çeçen savaşçılara verdiği lojistik desteğin ne kadar önemli olduğunu sanırım belirtmeye gerek yoktur. Ruslan Auşev, İnguşetya’yı Kafkasya’nın İsviçre’si haline getirerek tarafsızlığını herkese kabul ettirmiştir. Zaman zaman yaptığı bazı uygulamalar ve aldığı kararlarla ilgi odağı olmyı bşarıyordu.
Ruslan Auşev o zamanlar Çeçenistan’da savaşan birliklerin komutanı Rus Korgeneral Victor Kazantsev’i(sonradan Rostovda oluşturulan Güney Kafkasya valiliğine atandı )İnguşetya topraklarından izinsiz geçerken yakalamış, insan hakları ihlalinden göz altına alarak 2 gün nezarette yatırmıştır. Sembolik bile olsa, üst düzey bir Rus generalinin İnguşetya’da 2 gün nezarette kalması Çeçen İnguş halkı için çok önemliydi. Ruslan Auşev bu bilinçle, bu hareketi kasıtlı olarak yapmıştı.
Birinci Çeçen-Rus Savaşı sonrası, Rus provokasyonları ile yeniden başlayan ikinci savaş sırasında da Ruslan Auşev aynı tutumunu sürdürdü. Ruslar Çeçenistan’da daha rahat hareket etmek, İnguşetya mülteci kamplarına baskı uygulamak için Auşev’den kurtulmak zorundaydılar.
Ruslan Auşev üzerinde büyük siyasi baskılar oluşturulmaya başlandı. Cumhuriyete yapılan federal yardımlar kısıldı. İnguşlara karşı resmi makamlar tarafından zorluklar çıkarılmaya başlandı. FSB Auşev’i düşürmek için bir çok provokasyonlar tezgahladı.
Ruslan Auşev kendisi yüzünden halkın ceza çekmesini istemiyordu. Yasal yollardan direnebildiği kadar direndi. Ancak kendi elleriyle adeta yoktan var ettiği İnguşetya’ya yazık olacaktı. Çok iyi tanıdığı Rusya Federasyonu merkez yönetimi ile tutuşacağı kavgada kaybeden taraf olacaktı. 2002 yılının nisan ayında İnguşetya Devlet Başkanlığından istifa ettiğini duyurdu.
İnguşetya Cumhurbaşkanı Ruslan Auşev’in Devlet Başkanlından istifa etmesi komşu cumhuriyetlerde büyük yankı uyandırdı.
O tarihlerde Kaberdey-Balkar Adıge Xase başkanı aynı zamanda “Adıge Xeku” gazetesi sahibi ve başyazarı Valeriy Hatujuko gazetesine şu manşeti atıyordu, “Ruslan Auşev İnguşetya Devlet Başkanlığından onurlu bir şekilde ayrıldı. Kokov (Kaberdey-Balkar Devlet Başkanı) eğer onurluysan sen de ayrıl”
Ruslan Auşev, Kuzey Kafkasya’da saltanat süren yerel yöneticiler, “Büyük Rusya”nın inşası için çalışırken, o “Büyük Kafkasya” için çalıştığını açık açık söylemekten çekinmiyordu.
Ruslan Auşev devlet başkanlığından ayrıldıktan sonra Senatör olarak görev yaptığı Rusya Senatosundan da ayrıldı. Bu görevden ayrılırken söylediği sözler yenilir yutulur değildi. “Rusya senatosu fahişe kadınlar gibi, sürekli edilgen bir yapıda. Ben böyle bir yapıda da artık kalmak istemiyorum” diyordu.
Onurlu bir şekilde görevi bırakan Ruslan Auşev bugün Rusya Federasyonu çapında Rusların dahi büyük bir kısmının güvenini ve sempatisini kazanmış bir isim.
Son Kuzey Osetya olayını kansız bir şekilde çözmek için çaba sarf eden, ilk anda 26 kadın ve küçük bebeğinin serbest bırakılmasını sağlayan Ruslan Auşev, temaslarının devam etmesi halinde olayların fazla kan dökülmeden sona erebileceğini söylüyordu.
Ruslan Auşev’in olayları yatıştırmasından çekinen, başından beri olayları provake eden güçler, 400 insanın hayatını kaybettiği operasyonu tetikleyerek Kafkas insanının hafızasında silinmeyecek derin izler açan olaylara sebep oldular.
Ruslan Auşev bugün hiçbir resmi göreve ve unvana sahip değil. Köşesinde inzivaya çekilmiş bir vaziyette. İnsanlar hala güvenilecek birine ihtiyaç duydukları zaman onu arıyorlar.
Ruslan Auşev’in istifasından sonra onun yerine geçen FSB generali Rus kuklası Murat Zazikov’un bugün İnguşetya’daki koltuğu sallanmaya devam ediyor.
İnguş halkı görevden istifa ederek kadrini bilmedikleri eski liderleri Ruslan Auşev’i mumla arıyorlar. Murat Zazikov’a karşı öfke seli günden güne artarak devam ediyor.
Ruslan Auşev; Napolyon’un Elbe adasından Paris’e gelerek koltuğunu geri alışı gibi geri döneceği günü bekliyor.
Kendisi bu konuda henüz resmi bir açıklama yapmasa da, İnguş halkının sevgisi ve Zazikov’a artan tepkiler sonucunda Ruslan Auşev İnguşetya’ya tekrar geri dönecektir. Bizim kanaatimiz de odur ki Ruslan Auşev’in Kuzey Kafkasya tarihinde oynayacağı rol henüz bitmemiştir.
Önümüzdeki günler neler getirecek, hep beraber göreceğiz.